فهرست مندرجات
مقدّمه 1
بخش يكم: بررسيهاي مفهومي 5
فصل يكم: معاني و مفاهيم حقوق 7
1) معناي لغوي و اصطلاحي حق 7
2) بررسي واژگان حق، حقوق و حقوق بشر 9
واژهي حقوق بشر 10
3) رابطهي حق وتكليف 11
4) حق و امتياز 11
5) مبنا و جوهر حق: 11
فصل دوّم: مفهوم حق از ديدگاه فقها و قانون اساسي ايران 13
1) حق از ديدگاه فقها: 13
2) فقهاي اسلام و نظريّهي كاربرد ناشايستهي حق 13
3) تطبيق نظريّه با قاعدهي فقهي 14
4) حق در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران 15
5) حقوق بشر در قوانين اساسي ايران 16
1-5) حقوق ملّت ايران در متمّم قانون اساسي مشروطه 16
2-5) حقوق ملّت ايران در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران 18
فصل سوّم: مكتب حقوق فطري و تحوّلات آن 22
1) مفهوم حقوق فطري (طبيعي) 22
2) حقوق فطري در مذهب اماميّه (عصر مذهبي) 22
3) حقوق فطري در سدههاي هفده و هجده ميلادي (عصر خردگرايي) 23
4) حقوق فطري در قرن نوزدهم و بيستم (عصر تجربي) 24
بخش دوّم: تاريخ انديشه و سير تحوّلات حقوق بشر 26
مقدّمه 27
فصل يكم: تاريخ انديشهي حقوق بشردر دوران باستان 28
1- مشرق زمين 28
1-1) قوانين حمورابي: 28
2-1) كورش هخامنشي و اعلاميّهي حقوق بشر: 32
2- غرب 35
1-2) رُم 35
الف) الواح دوازدهگانه: 36
ب) اقدام بزرگ "ژوستي نين" 37
2-2) يونان 38
الف) ـ عقلگرايان 39
ب)روّاقيان 41
ج) نظرات حقوقي سيسرون (43ـ106 ق.م) 43
فصل دوّم: تاريخ انديشهي حقوق بشر در دورهي ميانه (وسطي) 44
1) پيروزي مسيحيّت 44
1-1) آگوستين قدّيس (354 – 430م) 45
2-1) توماس آكويناس قدّيس (1225 – 1274م) 46
2) اسلام بزرگترين حادثهي قرون وسطي 47
3) جنگهاي صليبي: 48
4) خصوصيّات فكري قرون وسطي 49
1-4) حقوق طبيعي: 50
2-4) تفكيك ميان حوزههاي سياسي و روحاني 50
3-4) حاكميّت قانون و فئوداليسم: 51
فصل سوّم: تاريخ انديشهي حقوق بشر در دورهي رنسانس (عصر جديد) 52
1) تحوّل فكري در عصر جديد 54
2) مدرنيته و حقوق بشر 55
1-2) توماس هابز (1588 – 1679م) 56
2-2) جان لاك (1632 – 1704 م) 56
3-2) ژان ژاك روسو (1712- 1778م) 57
فصل چهارم: سير تحوّلات حقوق بشر در غرب 59
1) سير تحوّل حقوق بشر در قرن نوزدهم 59
2) سير تحوّل حقوق بشر در قرن بيستم 60
1-2) جامعهي ملل 61
2-2) سازمان ملل متّحد 62
بخش سوّم: اصول و مباني حقوق بشر در غرب 64
مقدّمه 65
فصل يكم: مباني نظري حقوق بشر در دوران مدرن 66
1) خرد باوري علمي 66
2) فرد گرايي 67
3) حقوق طبيعي (فطري) 69
1-3) حقّ حيات 70
2-3) حقّ آزادي 71
3-3) حقّ برابري 71
4-3) حقّ مالكيّت 71
4) قرارداد گرايي 71
1-4) تفسير تاريخي: 72
2-4 ) تفسيرتئوريك: 72
3-4) جايگاه قرارداد درمنابع حقوق بشر غرب 72
فصل دوّم: منابع حقوق بشر در غرب 73
1) قرارداد گرايي: 73
2) عينيّت گرايي: 73
فصل سوّم: سير تدوين اعلاميّهي جهاني حقوق بشر 75
1) منشور ملل متَّحد 75
2) كميسيون حقوق بشر 76
3) اعلاميّهي جهاني حقوق بشر 76
1-3) بررسي مقدّمهي اعلاميّه: 77
2-3) بررسي اجمالي پانزده مادّهي ابتدايي اعلاميّه: 78
4) اعلاميّهي جهاني حقوق بشر و معناي مادّههاي مختلف آن 80
5) ارزش حقوقي اعلاميّه 90
6) ميثاقهاي بين المللي حقوق بشر 91
1-6) تشابه دو ميثاق: 91
2-6) تفاوت اعلاميّهي جهاني حقوق بشر با ميثاقين: 92
بخش چهارم: اصول و مباني حقوق بشر در اسلام 94
مقّدمه 95
فصل يكم: مباني نظري حقوق بشر در اسلام 96
1) خدامحوري 96
1-1) وابستگي و نياز وجودي انسان به خدا: 98
2-1) حقّ خدا: 98
2) كرامت انساني 99
1-2) كرامت انسان در قرآن 100
2-2) كرامت ذاتي وكرامت ارزشي 103
فصل دوم: منابع حقوق بشر در اسلام 104
1) عقل 105
1-1) عقل عملي ـ عقل نظري 105
2-1) دليل عقلي: 105
3-1) كاربرد دليل عقلي در استنباط حقوق بشر از ديدگاه اسلام: 106
2) قاعدهي لطف: 108
3) بناي عقلا 109
1ـ 3) جايگاه بناي عقلا در منابع حقوق بشراز ديدگاه اسلام 110
فصل سوم: حقوق بشر در اسلام 113
1) پايههاي حقوق بشر در قرآن 114
2) خطبهها و سخنرانيهاي پيامبر اسلام(ص) دربارهي حقوق بشر 117
1ـ2) خطبهي پيامبر(ص) هنگام فتح مكّه 118
2ـ2) خطبه پيامبر(ص) در حجّة الوداع 118
3ـ2) خطبهي پيامبر(ص) در مسجد خيف 120
3) امام علي(ع) و حقوق بشر 121
1ـ3) حقوق مردم در انتخاب حكومت 121
2ـ3) پرهيز از استبداد 123
3ـ3) دقّت و سختگيري اقتصادي 124
4) حقوق بشر از ديدگاه قرآن مجيد، سنّت پيامبر(ص) و ائمّهي هدي(عليهم السّلام) 126
5) جهان اسلام و حقوق بشر 137
1ـ 5) هدفها و اصول كنفرانس اسلامي 137
6) اعلاميّهي اسلامي حقوق بشر 139
1ـ6) متن اعلاميّهي اسلامي حقوق بشر 139
بخش پنجم: بررسيهاي تطبيقي 149
مقدّمه: 150
فصل يكم: حقوق بشر در اسلام و اعلاميّهي جهاني حقوق بشر 151
1) حقّ حيات 153
2) حقّ آزادي: 158
1-2)آزادي فلسفي 158
2-2)آزادي عرفاني 158
3-2) آزادي اجتماعي و سياسي 159
4-2) آزادي سياسي و اجتماعي از ديدگاه اسلام 160
5-2)آزادي حقوقي 162
6-2) آزادي حقوقي در اسلام 163
3) حقّ برابري 165
1-3) برابري در اسلام: 166
4) حقّ مالكيّت 171
1-4) حقّ مالكيّت از ديدگاه اسلام: 172
فصل دوم: بررسي موارد اشتراك و افتراق در حقوق اسلام و اعلاميّهي جهاني حقوق بشر 173
1) موارد اشتراك: 173
2) موارد افتراق: 174
1-2) مذهب 175
2-2) منشاء قدرت در حكومت 177
3-2) حقوق اخلاقي 178
فصل سوم: مفهوم بشر در اسلام و اعلاميّهي جهاني حقوق بشر 181
1) «بشر» مورد خطاب اعلاميّهي جهاني 181
2) چهرهي جهاني بشر در مكتب اسلام 182
1-2) خطابي جهاني 182
2- 2) رسالت پيامبر گرامي اسلام(ص) 183
3ـ 2) اعتقاد به حكومت جهاني حضرت مهدي «عج» 184
4ـ 2) همگرايي معقول 184
5ـ 2) سير تحوّلات حقوق بشر 184
3) ديدگاههاي مختلف در مورد انسان 185
ديدگاه اوّل 185
ديدگاه دوم 186
ديدگاه سوم: تلقّي مكتب اسلام از انسان 187
4) رابطهي مشتركات انساني با فرهنگ و ايدئولوژي 188
فصل چهارم: بردگي و برده داري 190
1) بردگي چگونه پيدا شد؟ 190
2) سابقه تاريخي بردگي 191
3) اسلام و بردهداري 192
4) اسلام چه راههايي براي رهايي بردگان قرارداد؟ 195
1ـ 4) دستورهاي اخلاقي 196
2ـ 4) راههاي قانوني 196
فصل پنجم: جهان شمولي حقوق بشر و مؤلّفههاي آن 198
1) آيا اعلاميّهي جهاني حقوق بشر، جهان شمول است؟ 198
2) جهان شمولي حقوق بشر اسلامي 199
اصل اوّل: فطري و فرا ايماني بودن حقوق بشر اسلامي 202
اصل دوم: سهولت و سماحت و كرامت حقوق اسلامي: 203
نتيجهگيري 205
چكيده 209
فهرست منابع 211
فهرست منابع
- قرآن
- انجيل متّا
- نهج الفصاحه
- نهج البلاغه
- رسالة الحقوق امام سجّاد (عليه السّلام)
«آ»
- آخوند خراساني، محمّد كاظم: حاشيهي فوائد الاصول، بي تا، 2 جلدي ـ ج اول، مؤسّسة مطبوعات ديني.
- آزاد، ابوالكلام: كورش كبير (ذوالقرنين)، ترجمهي باستاني پاريزي، انتشارات محمّدي، چ 5، 1369 ش، تهران.
- آشوري، داريوش: فرهنگ سياسي، انتشارات مرواريد، چ يازدهم، 1357، شركت چاپ افست گلشن، تهران.
- آل بحرالعلوم، سيّد محمّد: بلغة الفقيه، باشرح و تعليقهي محمّد تقي آل بحرالعلوم، مكتبة الصادق، چ چهارم، ج اوّل، بي تا، تهران.
- آملي، سيّد حيدر: جامع الاسرار و منبع الانوار، انتشارات علمي و فرهنگي، 1368، تهران.
«الف»
- ابوسعيدي، مهدي: حقوق بشر و سير تكامل آن در تاريخ غرب، انتشارات آسيا، چ دوم، 1345، تهران.
- ارسطو: اخلاق نيكوماخوس، ترجمهي سيّد ابوالقاسم پورحسيني، انتشارات دانشگاه تهران، 1356، تهران، كتاب دهم، فصل دوم.
- ارسطو: سياست، ترجمهي حميد عنايت، انتشارات محمّدي، ج 26، 1337، تهران.
- ارفعي، عاليه (و ديگران): حقوق بشر از ديدگاه مجامع بين الملل، دفتر مطالعات سياسي و بين المللي، 1372، تهران.
- احمدي، بابك: مدرنيته و انديشهي انتقادي، انتشارات نشر مركز، چ دوم، 1374، تهران.
- اسلامي، ندوشن، محمّد علي: ذكر مناقب حقوق بشر در جهان سوّم، انتشارات آرمان و يزد، 1372.
- اشتراوس، لئو: حقوق طبيعي و تاريخ، ترجمهي باقر پرهام، انتشارات آگاه، 1373، تهران.
- الشّرقاوي، جميل: دروس في اصول القانون، دارالنهضة، 1966 م، القاهره.
- الاصفهاني، راغب: (ابوالقاسم الحسين بن محمّد)، المفردات في غريب القرآن، تحقيق سيد محمّد گيلاني، دارالكتب العلميه، 1418 ق، بيروت.
- العبودي، عباس: شريعهي حمورابي، ناشر: الدّار العلمية الدوليه و مكتبة دارالثقافة النّشر و التّوزيع، چ اول، 2001 م.
- اجلاس وزراي امور خارجه سازمان كنفرانس اسلامي، اعلاميّهي السلامي حقوق بشر/ مصوّب 14 محرّم 1411 ق (مطابق 5 اوت 1990 و 15 مرداد 1369 ش).
«ب»
- بجنوردي، سيّد محمّد موسوي: فقه تطبيقي (بخش جزايي)، انتشارات پژوهشكدهي امام خميني و انقلاب اسلامي، 1382، تهران.
- بسته نگار، محمّد: حقوق بشر از منظر انديشمندان، انتشارات شركت سهامي انتشار، چ اول، 1380، تهران.
- برول، لوي: جامعه شناسي حقوقي، ترجمهي ابوالفضل قاضي، انتشارات دانشگاه تهران، 1353، تهران.
- بوازارا، مارسل: اسلام و حقوق بشر، انسان دوستي در اسلام، ترجمهي محمّد حسن مهدوي اردبيلي، غلامحسين لطفي، انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامي، چ اوّل، 1362، تهران.
«پ»
- پيرنيا (مشيرالدّوله)، حسن: ايران باستان، چاپ كتابخانه، ابن سينا، چ چهارم، ج دوّم، 1344، تهران.
- پاشا صالح، علي: سرگذشت قانون، انتشارات دانشگاه تهران، 1383، تهران.
- پاشا صالح، علي: مباحثي از تاريخ حقوق، انتشارات دانشگاه تهران، 1348، تهران.
- پاينده، ابوالقاسم: ترجمهي نهج الفصاحه (مجموعه كلمات قصار حضرت رسول اكرم(ص)) چ سوّم، انتشارات جاويدان، 1377، تهران.
«ت»
- تبريزي، جواد: ارشاد الطّالب الي التّعليق علي المكاسب، انتشارات مهر، ج 2، 1339ق، قم.
«ج»
- جعفري تبريزي، محمّد تقي: تحقيق دو نظام حقوق جهاني بشر از ديدگاه اسلام و غرب، دفتر خدمات حقوق بين المللي جمهوري اسلامي ايران، چ اول، 1370، تهران.
- جوادي آملي، عبدالله: فلسفهي حقوق بشر، نشر الاسرار، 1375، تهران.
- جوادي آملي، عبدالله: شريعت در آينهي معرفت، انتشارات رجاء، 1372، تهران.
- جرداق، جرج: امام علي صداي عدالت انساني، ترجمهي سيّد هادي.
- خسروشاهي، انتشارات نشر خرّم، با همكاري مركز بررسيهاي اسلامي قم، ج سوّم، چ اوّل، 1369، قم.
- جعفري لنگرودي، محمّد جعفر: ترمينولوژي حقوق، كتابخانهي گنج دانش، چ يازدهم، 1380، تهران.
- جيلاني، ميرزا ابوالقاسم (معروف به محققّ قمي)، قوانين الاصول، چاپ عبدالرّحيم، 2 ج، ج دوم، بي تا.
- جنيدي فر، فريدون: حقوق بشر در جهان امروز و حقوق جهان در ايران باستان، نشر بلخ، ج اوّل، 1378، تهران.
- جونز، و.ت: خداوندان انديشهي سياسي، ترجمهي علي رامين،انتشارات اميركبير، 1370، تهران.
«چ»
- چالمز، آلن، ف: چيستي علم، ترجمهي سعيد زيباكلام، انتشارات علمي فرهنگي، 1374، تهران.
«ح»
- حقوقي، عسگر: حقوق بشر در اسلام، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامي، واحد تهران مركزي، 1376، تهران.
- حرّالعاملي، محمّد بن الحسن: تفصيل وسائل الشّيعه الي تحصيل مسائل الشّريعة، الطبعة الاولي، مؤسّسه آل البيت لاحياء التراث، ج 18، باب 24، باب 7، 1413 ق، 1993 م، بيروت.
- حويزي، علي بن جمعه: نورالثّقلين، مؤسّسهي التاريخ العربي، 2001 م، بيروت، 1422 ق.
- حكيم، محمّد تقي: الاصول العامة للفقه المقارن.
- حكيمي، محمّدرضا: كلام جاودانه، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، 1374، تهران.
- حائري يزدي، مهدي: «حكومت مفهومي جز وكالت شهروندان نيست؟»، روزنامة همشهري، سال سوم، ش 724.
«د»
- دورانت، ويل: تاريخ تمدّن، ترجمهي اسماعيل دولتشاهي، انتشارات علمي و فرهنگي، 1375، تهران.
- دهخدا، علي اكبر: لغت نامهي دهخدا (فرهنگ دهخدا)، زير نظر محمّد معين و سيّد جعفر شهيدي، انتشارات دانشگاه تهران، چ اوّل، 1373، تهران.
- داعي الاسلام، محمّد علي: ونديداد، شركت دانش، 1361، تهران.
- دفتر همكاري حوزه و دانشگاه: درآمدي بر حقوق اسلامي، دفتر انتشارات اسلامي، 1364، قم.
«ر»
- رهنما، زين العابدين: پيامبر، انتشارات زوّار چ 23، سه ج 1376، تهران.
- روسو، ژان ژاك: مقدّمهي قرارداد اجتماعي، ترجمهي مرتضي كلانتريان انتشارات آگاه، ج اول، 1379، تهران.
- روسو، ژان ژاك: قرارداد اجتماعي، ترجمهي عنايتالله شكيباپور، بنگاه مطبوعاتي فرّضي، 1345، تهران.
- رحماني، تقي: نقل از روزنامة اخبار اقتصاد، شمارة 24، 15 / مهر / 78.
«س»
- سبحاني، جعفر: فروغ ابديّت، انتشارات دار التّبليغ اسلامي، 2 جلدي، ج 2، 1351، تهران.
- سپهري، محمّد: ترجمه و شرح رسالة الحقوق امام سجاد(ع)، مؤسّسهي انتشارات دارالعلم، 1376، قم.
- سيّد قطب: عدالت اجتماعي در اسلام، ترجمهي سيّد هادي خسروشاهي و محمّد علي گرامي، انتشارات شركت سهامي انتشار، ج اول، 1352، قم.
- سليم، غلامرضا: تفسير بر نخستين اعلاميّهي حقوق بشر كورش كبير، مجلّهي حقوق بشر، شمارهي 4.
- سحابي، عزتالله: به نقل از مجلهي ايران فردا، شمارهي 65، شال هشتم، 1378.
«ش»
- شعراني، ميرزا ابوالحسن: نثر طوبي (دايرة المعارف قرآن مجيد) انتشارات اسلاميّه، ج اول، 1393 ق، ج دوم، 1398 ق.
- شلتوت، محمود: سيري در تعاليم اسلام، انتشارات شركت سهامي انتشار، ج اول، 1344، تهران.
- شهيدي، سيد جعفر: ترجمهي نهجالبلاغه، انتشارات انقلاب اسلامي، تهران، 1368.
- شها، عبدالرّحمن: حقوق بشر در اسلام، ترجمه و تحقيق: هيبت الله نژندي منش، انتشارات شيخ الاسلام احمد جام، 1356، تربت جام.
- شيرازي، سيّد مهدي: دنيا بازيچهي يهود، ترجمهي هادي مدرّسي، (بينا)، ج اول، 1388 ق. ، نجف اشرف.
- شهبازي، شاپور: كورش كبير، انتشارات دانشگاه، پهلوي، 1352، تهران.
«ص»
- صدوق (شيخ صدوق) ابوجعفر محمّد بن علي بن الحسين: من لايحضره الفقيه، ترجمهي صدر بلاغي و محمّد جواد غفاري، نشر صدوق، ج اول، 1369.
- صفايي، سيّد حسين: حقوق بشر در اسلام و مسيحيّت، مهر 1369، (نقل از نشريّهي دانشكدهي حقوق و علوم سياسي)، شمارهي 27، بهمن 1370.
- صدر، سيّد محمّد باقر: دروس في علم الاصول، دار الحصادي، 1978 م.، الحلقه الثانيه، جزء اول، قم.
- صدر، سيّد محمّد باقر: اقتصادنا، دار التعارف، 1979 م، 1399 ق.، بيروت.
- صناعي، محمود: آزادي فرد و قدرت دولت، انتشارات هرمس، ج اول، 1338، ج چهارم، 1379.
- صالح، صبحي: ترجمهي نهجالبلاغه، دار الهجرة، الطبعة الخامسة، 1412 ق.، قم.
«ض»
- ضيايي بيگدلي، محمّدرضا: حقوق بينالملل عمومي، انتشاران گنج دانش، 1381، تهران.
«ط»
- طباطبايي، سيّد محمّد حسين: الميزان في تفسير القرآن، دارالكتب اسلامي، ج 3، 1394 ق/ 1974 م، ج 2.
- طباطبايي، سيّد محمّد حسين: ترجمة تفسير الميزان، ترجمهي سيّد محمّد باقر موسوي همداني، بنياد علمي و فكري، علّامه طباطبايي، 1367.
- طالقاني، سيّد محمود: اسلام و مالكيّت، انتشارات شركت سهامي انتشار، 1360، تهران.
«ع»
- علّامه حلّي: كشف المراد في شرح تجريد الاعتقاد، انتشارات مصطفوي، بيتا، قم.
- عبدالباقي، فواد: المعجم المفهرس (الالفاظ القرآن الكريم)، مطبعة دارالكتب، المصرية، 1364 ق، قاهره، انتشارات اسماعيليان، تهران.
- عبادي، شيرين: تاريخچه و اسناد حقوق بشر در ايران، انتشارات روشنگران، ج اول، 1372، تهران.
- عبادي، شيرين: نشريهي دانشكدهي حقوق و علوم سياسي، شمارهي 27، بهمن 1370 ، تهران.
«غ»
- غفوري، علي: اسلام و اعلاميّهي جهاني حقوق بشر، انتشارات انتشار، ج اول، 1341، تهران.
- غروي، محمّد حسين: حاشيه بر مكاسب، انتشارات بصيرتي، بيتا، قم.
- غايت، حميد: بنياد فلسفهي سياسي در غرب از هراكليت تا هابز، انتشارات دانشگاه تهران، ج سوّم، 1364، تهران.
«ف»
- فاستر، مايكل: خداوندان انديشهي سياسي، ترجمهي جواد شيخالاسلامي، انتشارات اميركبير، ج 2، 1370، تهران.
«ق»
- قرباني، زينالعابدين: اسلام و حقوق بشر، انتشارات فرهنگ اسلامي، ج 14، 1372، تهران.
- قمي، شيخ عبّاس (محدّث قمي): سفينة البحار، دار الاسوه، 1414 ق.
- قرطبي، محمّد بن احمد الانصاري القرطبي: تفسير قرطبي، ج 16.
- قاسمزاده، مرتضي: حقوق اساسي، ج 8، 1344، تهران.
«ك»
- كاتوزيان، ناصر: مقدّمهي علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقي ايران، نشر انتشار، 1380، تهران.
- كاتوزيان، ناصر: فلسفهي حقوق، انتشارات دانشگاه، ج 3، 1352، تهران.
- كليني، محمّد بن يعقوب: اصول كافي، ترجمه و شرح سيّد جواد مصطفوي، انتشارات علميّه اسلاميّه، ج 1، 1344.
- كورت، آملي: هخامنشيان، انتشارات ققنوس، ج اول، 1378، تهران.
- كارل، الكسيس: موجود ناشناخته، ترجمهي پرويز دبيري، ج 5، 1348، اصفهان.
- كيوانفر، شهرام: اعلاميّهي جهاني حقوق بشر، انتشارات كاروان، 1382، تهران.
«گ»
- گوستاولبون: تمدّن اسلام و عرب، ترجمهي سيّد محمّد تقي فخردايي گيلاني، انتشارات افراسيان، چاپ پيك ايران، ج اول، 1371.
- گنون، رنه: بحران دنياي متجدّد، ترجمهي ضياء الدّين دهشيري، انتشارات اميركبير، 1372، تهران.
- گلن، جانسون: اعلاميّهي جهاني حقوق بشر و تاريخچهي نشر ني، 1377، تهران.
«ل»
- لنگرودي، محمّد جعفر، ترمينولوژي حقوق، كتابخانهي گنج دانش، ج 11، 1380، تهران.
- لوين، ليا: پرسش و پاسخ دربارهي حقوق بشر، ترجمهي محمّد جعفر پوينده، نشر قطره، 1377، تهران.
- ليتل، دانيل: تبيين در علوم اجتماعي، ترجمهي عبدالكريم سروش، مؤسّسهي فرهنگي صراط، 1373، تهران.
«م»
- ميرموسوي، سيّد علي؛ حقيقت، سيّد صادق: مباني حقوق بشر از ديدگاه اسلام و ديگر مكاتب، مركز نشر آثار، پژوهشكدهي فرهنگ و انديشهي اسلامي، چ اول، 1381، تهران.
- مطهّري، مرتضي: نظام حقوق زن در اسلام، انتشارات صدرا، چ چهارده، 1375، قم.
- مطهّري، مرتضي: بيست گفتار، انتشارات صدرا، 1369، قم.
- مطهّري، مرتضي: نظري به نظام اقتصاد اسلامي، انتشارات صدرا، 1368، قم.
- مطهّري، مرتضي: مقدّمهاي بر جهانبيني اسلامي، انتشارات صدرا، بيتا، قم.
- مكارم شيرازي، ناصر: تفسير نمونه، دارالكتب اسلاميّه، ج 12، 1361، تهران.
- موحّد، محمّد علي: در هواي حق و عدالت، از حقوق طبيعي تا حقوق بشر، نشر كاروان، 1381، تهران.
- موحّد، محمّدعلي: در خانه اگر كس است، نشر كارنامه، 1382، تهران.
- منصوري لاريجاني، اسماعيل: سير تحوّل حقوق بشر و بررسي تطبيقي آن با حقوق بشر در اسلام، انتشارات تابان، چاپ گهر، 1374، تهران.
- مجلسي، علّامه محمّدباقر: بحارالانوار، دارالرّضا، ج 61.
- مصباح يزدي، محمّدتقي: نظريّههاي حقوقي اسلام، تحقيق و نگارش: محمّد مهدي نادري قمي، محمّد مهدي كريمينيا، مؤسسهي آموزش و پژوهشي امام خميني، 1380، قم.
- مظفّر، محمّدرضا، اصول فقه، مؤسّسهي اعلمي، بيتا، ج 1.
- محقّق داماد، سيد مصطفي: دين، فلسفه، قانون (مجموعهي مقالات)، انتشارات شهاب ثاقب و سخن، ج اول، 1378، تهران.
- ملص، شيخ مصطفي: حقوق بشر در اسلام، سعيد طبيعتشناس، روزنامهي كيهان، تيرماه 1377.
- مودودي، ابوالاعلي: خلافت و ملوكيّت، ترجمهي خليل احمد حامد، ج اول در ايران، ناشر: انتشارات بيان، 1405 ق، پاوه.
- مقتدر، هوشنگ: تحوّلات سازمان ملل متّحد، انتشارات فرمند، بيتا، تهران.
- متين دفتري، احمد: سير روابط و حقوق بينالملل، انتشارات اميركبير، 1341، تهران.
- منتظري، حسين علي: مباني فقهي حكومت، ج 2، انتشارات تفكّر، 1371، تهران.
- موسوي زنجاني، سيّد ابوالفضل: تاريخ معاصر ايران از اسناد نهضت آزادي ايران، ج 9، ج اول، دفتر دوّم، 1362.
- مصباح يزدي، محمّد تقي: معارف قرآن، درس 23، دي ماه 1365.
- مصباح يزدي، محمّدتقي: جزوهي حقوق و سياست، ج 2، مؤسسهي در راه حق، 1365.
- مهرپور، حسين: حقوق بشر در اسناد بينالمللي و موضع جمهوري اسلامي ايران، اطلاعات، 1374، تهران.
- ماهنامهي پرسمان: نشريه فرهنگي، اجتماعي، دانشجويي، سال سوّم، تير ماه 1383، نهاد نمايندگي مقام معظّم رهبري در دانشگاهها، چاپ اسوه، قم.
- ماهنامهي پرسمان: نشريهي فرهنگي، اجتماعي، دانشجويي، سال دوّم، آبان 1381، نهاد نمايندگي مقام معظّم رهبري در دانشگاهها، چاپ اسوه، قم.
- مركز اطّلاعات و مدارك علمي ايران، فرهنگ علوم سياسي، مهر ماه 1374، شماره 1612.
- مجموعهي قوانين سال 1351، چاپ روزنامهي رسمي.
«ن»
- نوس بام، آرتور: تاريخ مختصر حقوق بينالملل، زير نظر احمد متين دفتري، انتشارات اميركبير، 1337، تهران.
- نصر، سيّد حسين: جوان مسلمان و دنياي متجدّد، ترجمهي مرتضي اسدي، انتشارات طرح نو،1373،تهران.
«ه»
- همايون، غلامعلي: كورش كبير در آثار هنري اروپائيان، انتشارات دانشگاه ملّي ايران، 1355، تهران.
- هيكل، محمّد حسين: زندگاني محمّد، ترجمهي ابوالقاسم پاينده، انتشارات سازمان تبليغات اسلامي، حوزهي هنري، 1375، تهران.
|